آکاایران: متخصصان حوزه ی سلامتی معتقدند که
بی تحرکی و یک جا نشستن مثل سیگار کشیدن برای سلامتی مضر است. با توجه به تعداد
بیماری ها و آمار مرگ ومیر مرتبط با بی تحرکی باید گفت که یک جا نشستن، یکی از بدترین
بلاهایی است که بر سلامتی مان می آوریم. اما بدتر از آن، کارهایی است که هنگام یک
جانشینی انجام می دهیم؛ تصور کنید که دقایق ارزشمند اوقات فراغت را برای شبکه های
اجتماعی اختصاص دهیم. برای برخی افراد، این دقایق به ساعت ها تبدیل می شوند.
تحقیقات مختلف ثابت کرده اند که اعتیاد به شبکه های اجتماعی جزو بدترین عادت هایی
است که افراد جامعه از لحاظ روانشناسی اجتماعی با آن روبه رو می شوند.
در این مقاله ۶ تاثیری که شبکه های اجتماعی روی سلامت روان ما می گذارند را بررسی
خواهیم کرد.
آکادمی پزشکی کودکان آمریکا در زمینه ی
اثرات منفی شبکه های اجتماعی بر کودکان و نوجوانان هشدار داده است؛ کودکان در این
فضا با احتمال «تهدیدات اینترنتی» و «افسردگی فیس بوک» مواجه هستند. البته بزرگ سالان در نسل های مختلف نیز با این
خطرات روبه رو هستند. مطالعات گوناگون نشان داده اند که شبکه های اجتماعی برای
سلامت ذهن زیان بار هستند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم.
۱. شبکه های اجتماعی اعتیادآور هستند
متخخصان هنوز به توافق نرسیده اند که آیا
اعتیاد به شبکه های اجتماعی و اینترنت پدیده ای واقعی است یا خیر؛ بااین حال
شواهدی وجود دارد که واقعی بودن این دو نوع اعتیاد را نشان می دهد.
در یکی از مطالعات، نتایج تحقیقات گذشته در
زمینه ی «مشخصات روان شناختی، شخصیتی و استفاده از شبکه های اجتماعی» بررسی شد.
محققان به این نتیجه رسیدند که «احتمال واقعی بودن اختلال اعتیاد به فیس بوک» وجود
دارد؛ چراکه معیارهای اعتیاد مثل بی توجهی به زندگی شخصی، تمایل ذهنی، فرار از
واقعیات، تعدیل و تغییرات خلق وخو، تحمل و پنهان کردن رفتارهای معتادگونه، در
افرادی که بیش ازاندازه از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند نیز دیده می شود.
دانشمندان همچنین متوجه شدند که انگیزه
استفاده ی مفرط از شبکه های اجتماعی بسته به شرایط مختلف، متفاوت است. افراد درون
گرا و برون گرا به دلایل مختلفی از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند. برخی نیز به
دلیل خودشیفتگی به این شبکه ها گرایش دارند. البته این موضوع به بررسی های جداگانه
ای نیاز دارد.
تحقیقات دیگر همچنین تأیید کرده اند که
افراد به نوعی عقب نشینی یا کناره گیری تمایل پیدا می کنند. مطالعاتی که چند سال
قبل در دانشگاه سوانسی انجام شده نشان می دهند، نوعی علائم روانی عقب نشینی در
افرادی که اینترنت را کنار می گذارند، دیده می شود. این مورد تنها به شبکه های
اجتماعی محدود نمی شود و تمامی مدل های استفاده ی مفرط از اینترنت را در بر دارد.
تحقیقات بیشترِ انجام گرفته در این زمینه
نشان می دهد، زمانی که این گونه افراد از اینترنت استفاده نمی کنند، نوعی اثرات
فیزیولوژیکی اندک، اما قابل اندازه گیری را متحمل می شوند. فیل رید، نویسنده ی
ارشد این مطالعات، دراین باره می گوید: «مدت هاست می دانیم افرادی که بیش ازاندازه
به دستگاه های دیجیتال وابسته هستند، هنگام کنار گذاشتن آنها نوعی اضطراب را تجربه
می کنند، اما درحالِ حاضر می بینیم که این اثرات روانی همراه با تغییرات واقعی در
روان افراد ایجاد می شوند.» هنوز به طور قطع نمی توان گفت که این اثرات در نتیجه ی
استفاده از شبکه های اجتماعی نیز ایجاد می شوند یا خیر؛ بااین حال شواهد بسیاری
هستند که این ادعا را قوی تر می کنند.
۲. اندوه بیشتر و سلامتی کمتر
شواهد نشان داده اند که هرچه بیشتر از شبکه
های اجتماعی استفاده کنیم، غمگین تر می شویم. تحقیقاتی در چند سال قبل نشان می داد
که استفاده از فیس بوک با کاهش لحظه ای احساس خوشبختی و کاهش رضایت از زندگی در
ارتباط است. هر چقدر که مدت زمان استفاده ی روزانه از فیس بوک بیشتر می شد، این دو
متغیر نیز به همان نسبت کاهش می یافت.
محققان معتقدند که فیس بوک نوعی حالت انزوای
اجتماعی ایجاد می کند که در سایر فعالیت های انفرادی موجود نیست. فیس بوک در ظاهر،
منبع بسیار ارزشمندی برای برآورده ساختن نیازها فراهم می کند و این کار را از طریق
امکان برقراری ارتباط آنی و لحظه ای انجام می دهد. یافته های اخیر نشان داده اند
که تعامل با فیس بوک می تواند برای جوانان، نتایج منفی داشته باشد؛ جوانانی که
باید با روابط اجتماعی موفق به فکر سلامتی و تقویت روحیه خود باشند، در عوض با
استفاده از فیس بوک و شبکه های اجتماعی، تاثیر متضادی را ایجاد کرده و خود را تضعیف
می کنند.
نتیجه ی بررسی های بیشتر نشان می دهد که
استفاده ی مفرط از شبکه های اجتماعی با سطح گسترده تری از احساس انزوای اجتماعی در
ارتباط است. تیمی از محققان، مدت زمان استفاده ی کاربران از برخی شبکه های اجتماعی
مثل فیس بوک، توییتر، گوگل پلاس، یوتیوب، لینکدین، اینستاگرام، پینترست، تامبلر،
واین، اسنپ چت و ردیت را با رابطه ی آن با انزوای اجتماعی بررسی کردند. نتیجه ی
این بررسی نشان داد هرقدر که کاربران بیشتر از این شبکه های اجتماعی استفاده می
کنند، خود را از لحاظ اجتماعی منزوی تر می دانند. علم بر انزوای اجتماعی، یکی از
بدترین زیان ها را از لحاظ فیزیکی و ذهنی به همراه دارد.
۳. مقایسه زندگی خود با دیگران
بسیاری از افراد در نتیجه ی استفاده ی مکرر
از شبکه های اجتماعی تصور می کنند که به انزوای اجتماعی دچار هستند؛ درحالی که
ممکن است با چنین مشکلی مواجه نباشند. بااین حال، همان طور که در بالا اشاره شد،
اینکه افراد خودشان را منزوی اجتماعی بدانند، یعنی با یکی از بدترین مشکلات ذهنی
روبه رو هستند.
عامل مقایسه از مهم ترین مواردی است که این
احساس انزوای اجتماعی را ایجاد می کند. با نگاه کردن به جدیدترین پست های دوستان و
آشنایان مان، ناخودآگاه خودمان را با آنها مقایسه می کنیم و درباره ی کیفیت زندگی
خود قضاوت می کنیم.
در یکی از مطالعات، نحوه ی مقایسه کردن در
دو جهت «رو به بالا» و «رو به پایین» بررسی شد؛ به بیان ساده تر، محققان قصد
داشتند بدانند که ما با مقایسه کردن، خودمان را بهتر از دوستان مان می دانیم یا
بدتر.
نتیجه ی این بررسی ها نشان داد که هر دو نوع
مقایسه کردن باعث می شود که احساس بدی در افراد ایجاد شود. نکته ی جالب اینجاست که
در زندگی واقعی، تنها درصورتی که زندگی دیگران را بهتر از خودمان بدانیم، احساس
بدی را تجربه می کنیم. اما نتیجه ی این مطالعات نشان داد که در جهان شبکه های
اجتماعی، هر نوع مقایسه کردن با علائم افسردگی در ارتباط است.
۴. حسادت و چرخه ی بدبختی
تقریبا همه ی ما می دانیم که مقایسه کردن در
شبکه های اجتماعی به حسادت منجر می شود. اکثر افراد اعتراف می کنند که تعطیلات
دوستان شان در مناطق گرمسیری یا رفتارهای مؤدبانه ی کودکان آنها، باعث حسادت می
شود.
مطالعات نشان داده اند که شبکه های اجتماعی،
احساس حسادت را تحریک می کنند. نویسنده ی یکی از مطالعات که حسادت و سایر احساسات
منفی ناشی از فعالیت در فیس بوک را بررسی کرده بود، این طور می نویسد: «این حجم از
حسادت که فیس بوک به تنهایی ایجاد می کند، حیرت انگیز است. این مسئله نشان می دهد
که فیس بوک، شرایط لازمی را برای پرورش احساسات زشت فراهم می کند.»
محققان همچنین معتقد هستند که فیس بوک و
سایر شبکه های اجتماعی می توانند چرخه ی بدبختی ایجاد کنند. احساس حسادت باعث می
شود، افراد تلاش کنند تا ظاهر زندگی خود را بهتر جلو دهند؛ به همین دلیل نیز پست
هایی از جنبه های مختلف زندگی خود به اشتراک می گذارند و این چرخه دائما ادامه
پیدا می کند.
ارتباط بین حسادت و افسردگی ناشی از فیس بوک
نیز بررسی شد. در نتیجه ی این بررسی ها مشخص شد که حسادت در رابطه ی بین افسردگی و
فیس بوک نقش مهمی دارد؛ به بیان بهتر، زمانی که احساس حسادت کنترل
شود، فیس بوک دیگر افسرده کننده نیست. با این اوصاف، حسادت بیشترین تأثیر را در
ایجاد افسردگی ناشی از فیس بوک دارد.
۵. تصور می کنیم که شبکه های اجتماعی به ما
کمک می کنند
متأسفانه با اینکه می دانیم شبکه های
اجتماعی احساس ناخوشایندی را در ما ایجاد می کنند، اما باز هم به سراغ آنها می
رویم. این حالت احتمالا به دلیل تأثیری است که با نام «خطای پیش بینی» شناخته می
شود. فکر می کنیم که استفاده از شبکه های اجتماعی، مثل مصرف دارو می تواند به ما
کمک کند؛ اما این طور نیست و در نهایت، باعث شکل گیری احساسات ناخوشایند در ما می
شود. نتیجه ی این حالت ها باعث می شود، خطایی در توانایی پیش بینی واکنش های ما
شکل بگیرد.
در یکی از مطالعات، احساسات افراد بعد از
استفاده از فیس بوک و تصور خود آنها درباره ی احساسات شان مورد بررسی قرار گرفت.
نتیجه ی این تحقیقات نیز همانند مطالعات دیگر نشان می داد که افراد پس از استفاده
از این شبکه ی اجتماعی، در مقایسه با افرادی که فعالیت های دیگری انجام می دهند،
تقریبا همیشه احساس بدی پیدا می کنند. نکته ی جالب اینجاست که این افراد تصور می
کنند، پس از استفاده از فیس بوک، احساس بهتری دارند. البته که چنین احساسی اصلا
واقعی نیست و به الگوهای انواع دیگر اعتیاد شباهت دارد.
۶. داشتن دوستان بیشتر در شبکه های اجتماعی
به معنای اجتماعی بودن شما نیست
تحقیقاتی که چند سال قبل انجام شده بود،
نشان می دهد که تعداد بیشتر دوست ها در شبکه های اجتماعی، لزوما به این معنا نیست
که زندگی اجتماعی بهتری دارید. این طور که به نظر می رسد، مغز ما می تواند تعداد
مشخصی از افراد را به عنوان دوست بشناسد. علاوه براین، افراد باید تعاملات واقعی
اجتماعی دارا باشند تا یک رابطه ی دوستی شکل بگیرد؛ صرفا داشتن رابطه ی مجازی کافی
نیست.
بنابراین، با فعالیت در شبکه های اجتماعی
مثل فیس بوک، به یک فرد اجتماعی تبدیل نمی شوید. بررسی های مختلف نشان داده اند که
احساس تنهایی با شمار زیادی از بیماری های جسمی و روحی در ارتباط است؛ به همین
دلیل نیز برقراری روابط اجتماعی واقعی نقش بسیار مهمی در سلامتی افراد دارد.
اوقاتی که با دوستان مجازی خود سپری می کنید، به اندازه ی دوستان واقعی تأثیر
درمانی و آرامش بخشی ندارد.
البته منظور این نیست که شبکه های اجتماعی
هیچ مزیتی ندارند. یکی از مهم ترین مزایای این شبکه ها، برقراری ارتباط از فاصله
های بسیار دور است. علاوه براین، به ما کمک می کند، افرادی را پیدا کنیم که سال
هاست نشانی از آنها نداریم.
اما استفاده از شبکه های اجتماعی برای پر
کردن اوقات فراغت یا در زمان هایی که احساس خوبی ندارید، اصلا ایده ی خوبی نیست.
مطالعات نشان داده اند که فاصله گرفتن از فیس بوک، حتی در کوتاه مدت، به بهبود سلامت روان ما
کمک می کند. اگر احساس شجاعت می کنید، پیشنهاد می کنیم از شبکه های اجتماعی فاصله
بگیرید و شاهد نتایج آن باشید. اما اگر باید از این شبکه ها استفاده کنید، حداقل
اعتدال را رعایت کنید.
منبعآکاایران :
